جلوه های زیبایی شناسی سجع در بهارستان جامی و التّفاصیل فریدون تولّلی

سجع از جمله آرایه های لفظی است که به دلیل همانند سازی واژه های پایانی دو یا چند جمله از نظر وزن (متوازن) یا حرف آخر کلمه (مطرّف) و یا هر دو (متوازی)، آهنگ خاصّی به کلام می بخشد؛ هم از این روست که در زیبایی شناسی آوایی نثر، جایگاهی ممتاز دارد. سجع از مؤلفه های محوری در برخی از متون کهن فارسی است. بهارستان عبدالرّحمن جامی و التّفاصیل فریدون توللی از جملۀ این متون هستند که نثر آن ها به واسطۀ استفادۀ وسیع و گسترده از این آرایۀ لفظی، مسجّع نامیده می شود. در این تحقیق که به شیوۀ توصیفی - تحلیلی صورت می گیرد، ویژگی های زیبایی شناسانۀ سجع پردازی در این دو اثر بر مبنای نوع سجع پردازی، چگونگی به کار گیری انواع سجع، سجع و موسیقی و چگونگی گزینش واژگان سجع تحلیل، تفسیر و مقایسه می شود. در پایان مشخص می شود که سجع هم در بهارستان و هم در التّفاصیل در زیبایی کلام نقش مؤثری دارد. به نظر می رسد در بهارستان کاربرد سجع متوازی و موازنه و ترصیع بیشتر است و در التّفاصیل تضمین المزدوج و سجع متوازن.